Grand Testing Tale -- page 895

yes this is a disturbing turn of events

erk þetta má eigi afrita með neinum hætti. Svo sem ljósmyndun, prentun, hljóðritun eða á annan sambærilegan hátt, að hluta eða í heild, án skriflegs leyfis höfundar.

Óákveðinn greinir (indefinite article)

Óákveðinn greinir er aðeins til í eintölu og er a [] fyrir framan samhljóða, en an [n] ef orð hefst á sérhljóða í framburði. Báðar myndirnar eru áherslulausar, en þegar sérstök áhersla er á greininum er a borið fram [ei] og an sem [æn]: a boy, an apple, a useful book, a young man, an old man, an hour, an honest man, a one-eyed man. Now you all have got to make a [ei] real effort!

Óákveðinn greinir er notaður með nafnorðum sem geta staðið í fleirtölu (countable nouns): a book - books.

Óákveðinn greinir er ekki notaður með óteljanlegum nafnorðum (uncountable nouns), sem flest merkja efni eða tegund (gold, bread, cabbage), eru safnheiti (jewellery, machinery) eða hugmyndaheiti (luck, information). Stundum er óákveðinn eða ákveðinn greinir hafður með orðum, sem tákna efni eða tegund, og fá þau þá aðra merkingu: iron = járn; an iron = straujárn.

Oft er notað some með þessum orðum í staðinn fyrir óákveðinn greini til þess að tákna óákveðinn fjölda eða óákveðið magn: Give me some bread.

Ákveðinn greinir (definite article)

Ákveðinn greinir er the. Hann er eins í eintölu og fleirtölu og er borinn fram [ð] á undan samhjóða, [ði] á undan sérhljóða og [ði:] ef sérstök áhersla er lögð á greininn: the [ð] boy, the [ði] apple; The [ði:] (= the most important) social event of the year was ...

Ákveðinn greinir er notaður t.d.:

þegar þeir sem talast við, vita hvað er rætt um og ekki getur leikið neinn vafi á því hvað er til umræðu: I'll meet you at the post office, or at the bank. I talked to a man and his son and the man told about the new car you had bought. með nöfnum hafa, fjallgarða, áa og sumra landa: The Atlantic Ocean meets the Mediterranean at Gibraltar. He has climbed in the Alps. London is on the Thames. He used to live in the Netherlands. með eiginnöfnum til þess að tákna fjölskyldu eða ættbálk: The Browns, Brown-fjölskyldan o.s.frv. með hljóðfæraheitum: She learnt to play the flute. með nafnorðum sem stýra of-eignarfalli: The front door of the house is green.

Hvorki óákveðinn né ákveðinn greinir eru notaðir:

með ýmsum eiginnöfnum: John, England, Oxford Streeet. með hugmyndaheitum, þegar þau eru í víðtækustu merkingu: He was tired of life. Athugið að greinir er notaður, ef merking þrengist: He wrote a book about the life of Shakespeare. með nöfnum máltíða: Dinner is ready. en aftur á móti, ef merkingin þrengist: The dinner we had together was great. (yfirleitt) með nöfnum árstíða: He often goes skiing in (the) winter. en aftur á móti, ef merkingin þrengist: The "Spanish" influenza killed a lot of people in the winter of 1918. með nöfnum ýmissa stofnana, þegar aðalatriðið er tilgangur þeirra: Tomorrow I'll go to school (to study). He was taken to hospital (for treatment). He was put in prison (as a prisoner). Last Sunday we went to church (to worship God). Ef greinir er notaður, er átt við byggingarnar sjálfar: There is a big hospital next to the prison.

Kyn (gender) nafnorða

Karlkyn (masculine) og kvenkyn (feminine) er notað um karl- og kvenkenndar persónur og verur, en hvorugkyn (neuter) er notað um alla hluti og dýr.

Karl- og kvenkyn má hafa um dýr, þegar kynið verður ráðið af sambandinu. Auk þess eru sum dýr oft karlkennd: lion, wolf, elephant - og önnur kvenkennd: cat, hare, parrot.

Um börn er auðvitað notað he eða she eftir því sem við á, en it er notað, ef ekki sést af nafnorðinu hvort kynið er átt við: A simple child - what should it know of death?

She er oft notað í talmáli um skip, bíla og flugvélar, sérstaklega hjá þeim, sem starfa við slíka hluti. Einnig er algengt að kvenkenna lönd og borgir: The ship struck an iceberg, which tore a huge hole in her bow. Scotland lost many of her bravest men in two great rebellions.

Athugið að -ess er algeng kvenkynsending:actor - actress, leikkona host - hostess, húsfreyja lion - lioness, ljónynja, master - mistress etc.

Are You PC?

Margvísleg tæpitunga (euphemism), sem einnig kallast skrauthvörf eða veigrun, er nú víða í tísku.

Over the last few years, it has become fashionable in American universities to use "politically correct" language, or "PC". Being increasingly sensitive to the risk of offending minorities or people who are different, they have laid down rules aimed at eliminating prejudice. However, as well as banning the more obvious racist and sexist insults, they have forbidden many apparently harmless terms and created new categories such as "ageism" (discrimination against the old or the young), "heightism" and "weightism" (offending short or fat people), "lookism" (the construction of a standard for beauty) and "ableism" (discrimination against the handicapped). Here are some examples of the words which are considered taboo with their politically correct equivalent.

Taboo words ==> PC words air steward(ess) ==> flight attendant black ==> African-American blind ==> optically-challenged chairman ==> chairperson coloured people ==> people of colour disabled ==> differently-abled fireman ==> firefighter history ==> history / herstory Indian ==> Native American mankind ==> humankind Miss, Mrs ==> Ms old student ==> non-traditional age student small, short ==> vertically-challenged ugly, beautiful ==> (No distinction should be made) waiter, waitress ==> wait-person, waitron woman, women ==> wommon, womyn

You will (we hope) realize that many English speakers think that some of these definitions are exaggerated and absurd, while others have become standard, everyday English.

Guess what the following might mean in simpler English:

1.Long ago in a kingdom far away, there lived a miller who was very economically-disadvantaged. 2.The differently-statured man laughed. 3.Over the railing and onto the bridge leaped a troll - hairy, dirt-accomplished and odor-enhanced. 4.This goat was more chronologically-advanced than the first goat. 5.Now, this witch was very kindness-impaired. 6.The tinker's wife gave birth to a fine, healthy pre-wommon. 7.The two sisters were differently-visaged enough to stop a clock. 8.The prince's friend was a large but cerebrally-contrained duke. 9.The porridge was too thermally-enhanced to eat. 10."Marvellous!" said one of the authorities, who was serving as a spokesperson. 11.Little Red Riding Hood screamed, not out of alarm at the wolf's apparent tendency towards cross-dressing, but because of his wilful invasion of her personal space. 12.Her screams were heard by a passing woodchopper-person (or log-fuel technician as he preferred to be called). 13.In 1980 President Jimmy Carter coined the term incomplete success to describe the raid to free the American hostages in Iran. 14."Waitron, there's a nonhuman animal in my soup!" 15.Many young people dream of becoming flight attendants.

1. poor 9. hot 2. small 10. spokesman 3. dirty and smelly 11. transvestism 4. old (older) 12. woodsman / woodcutter 5. wicked 13. failure 6. baby-girl 14. waiter / waitress - fly 7. ugly 15. air stewards / air stewardesses 8. stupid

Teljanleg og óteljanleg nafnorð

Í ensku eins og í íslensku eru til tvenns konar nafnorð: nafnorð, sem má telja (countable) og eru því til í fleirtölu: one book - two, three, four books - og nafnorð sem ekki má telja (uncountable) og eru því ekki til í fleirtölu: sugar.

Einkenni teljanlegra nafnorða - grófur útdráttur:

Þessi nafnorð geta staðið í eintölu og fleirtölu. Ákveðinn og óákveðinn greinir getur staðið fyrir framan þau og hvaða töluorð sem er. Óákveðin fornöfn geta líka farið á undan þeim, t.d. some, any, many, no, (a) few, a large number of, a lot of.

Einkenni óteljanlegra nafnorða - grófur útdráttur:

Þessi nafnorð geta ekki staðið í fleirtölu og af þeim sökum fylgja þeim alltaf sagnir í eintölu. Óákveðinn greinir og töluorð geta ekki staðið fyrir framan þau. Óákveðin fornöfn geta staðið fyrir framan þau, t.d. some, any, much, no, (a) little, a large amount of, a lot of.

Sum nafnorð geta bæði verið teljanleg og óteljanleg. Yfirleitt eru þetta nafnorð sem tákna efni eða tegund. Athugið að þá er oft um einhvern merkingamun að ræða:

Teljanleg (með óákv.- eða ákv. gr.) Óteljanleg (án greinis) a glass - glasses, glös glass, gler an iron - irons, straujárn iron, járn a fish - fish(es), fiskar fish, fiskbiti a cake - cakes, (smá)kökur cake, kökusneið

Þar sem óteljanleg nafnorð eru ekki alltaf þau sömu í ensku og íslensku, verður að leggja þau á minnið. Óteljanleg nafnorð merkja flest efni eða tegund (milk, silk, wood), eru safnheiti (luggage, furniture) eða hugmyndaheiti (advice, stupidity). Hér á eftir eru nokkur orð sem geta valdið erfiðleikum:

advice, ráð(leggingar) news, fréttir clothing, föt, flíkur progress, framfarir furniture, húsgögn weather, veður information, upplýsingar luck, heppni machinery, vélar property, eign(ir) money, peningar jewellery, skartgripir work, starf, vinna

The news is good today. There isn't much furniture in their new house. This money is mine. It was such fine weather that we went for a walk.

Athugið vel að people, fólk, og police, lögregla, eru fleirtöluorð í ensku: People are funny. The police are searching for a tall dark man with a beard. The police have caught the burglar. Most police wear uniforms.

Ef nauðsynlega þarf að tala um óteljankeg orð í einingum, þá er ýmsum teljanlegum orðum skotið á undan þeim: a piece of furniture, a loaf of bread, a bit of advice, an act of generosity etc.

Fleirtala nafnorða

Flest nafnorð mynda fleirtölu (plural) með því að bæta s við eintöluna (singular):

flower - flowers, blóm note - notes, miðar cow - cows, kýr flea - fleas, flær

Nokkur orð sem enda á f eða fe í eintölu, breyta þessari endingu í ves (framburður [vz]):

calf - calves, kálfar elf - elves, álfar half - halves, helmingar knife - knives, hnífar leaf - leaves, laufblöð life - lives, líf loaf - loaves, (heil) brauð shelf - shelves, hillur thief - thieves, þjófar wife - wives, eiginkonur wolf - wolves, úlfar

Flest önnur orð sem enda á f eða fe í eintölu fá bara s í feirtölu: roofs, cliffs, proofs, safes, beliefs. Nokkur orð geta haft báðar fleirtölumyndirnar: scarfs, scarves; wharfs, wharves; hoofs, hooves.

Á eftir blísturshljóðum (ch, s, sh, x, z) kemur es :

box - boxes, kassar bus - buses, strætisvagnar church - churches, kirkjur wish - wishes, óskir

Ef blísturshljóð fer á undan es, þá er það borið fram [iz].

Þegar orð endar á y með undanfarandi samhljóða, breytist y í i og bætir við sig es í fleirtölu. Ef sérhljóði (a, e, (i), o, u, (y)) fer á undan y, verður ekki slík breyting:

family - families, fjölskyldur fly - flies, flugur story - stories, sögur lady - ladies, (hefðar)konur boy - boys, drengir day - days, dagar donkey - donkeys, asnar guy - guys, gæjar

Flest orð sem enda á o fá es í fleirtölu:

cargo cargoes, farmar echo echoes, bergmál hero heroes, hetjur mosquito mosquitoes, bitmý negro negroes, svertingjar potato potatoes, kartöflur tomato tomatoes, tómatar tornado tornadoes, fellibylir

Helstu undantekningar frá þessari reglu eru:

orð sem eru tiltölulega ný í málinu og hljóma erlend: cellos, dynamos, pianos, photos. orð sem enda á o með undanfarandi sérhljóða: radios, studios, portfolios, cuckoos, bamboos.

Óregluleg fleirtala:

child - children, börn [taild - tildrn] foot - feet, fætur [fut - fi:t] goose - geese, gæsir [gu:s - gi:s] louse - lice, lýs [laus - lais] man - men, (karl)menn [mæn - men] mouse - mice, mýs [maus - mais] ox - oxen, uxar [ks - ksn] tooth - teeth, tennur [tu: - ti:] woman - women, kvenmenn [wumn - wimin]

Sum orð eru eins eins í eintölu og fleirtölu eins og t.d. mörg heiti á fiskitegundum og veiðidýrum, líka þjóðaheiti sem enda á ese:

Chinese Chinese, Kínverjar

sheep sheep, kindur swine swine, svín aircraft aircraft, flugvélar Swiss Swiss, Svisslendingar salmon salmon, laxar deer deer, dádýr quid quid, £, pund (talmál)

Nokkur orð hafa tvenns konar fleirtölu með tveim ólíkum merkingum:

brother brothers, bræður brethren, trúbræður: All Christians are brethren (óeiginleg merking). cloth cloths [kls], dúkar, tuskur clothes [klouðz], föt penny pennies, peningarnir sjálfir, myntin pence, verðgildið: This costs fivepence. fish fishes, fiskar (mismunandi),fisktegundir fish, fiskar (sömu tegundar)

Nokkur orð fá aukamerkingu í fleirtölu:

custom, venja customs, venjur customs, tollur, tollar pain, verkur pains, verkir, kvalir pains, fyrirhöfn arm, handleggur arms, handleggir arms, vopn

Nokkur (latnesk og grísk) nafnorð halda sinni erlendu fleirtölu:

datum data, staðreyndir crisis crises [kraisi:z], tímamót, hættuástand radius radii [reidiai], radíusar

Nokkur (latnesk og grísk) nafnorð halda bæði sinni erlendu fleirtölu og mynda fleirtölu með (e)s, en merkingarnar eru þá mismunandi:

formula formulae, stærðfræði- eða efnafræðiformúlur formulas, ákveðnar reglur, forskriftir, fomálar index indeces, stærðfræðitákn indexes, efnisyfirlit, leiðavísar, registur medium media, miðja, meðalvegur, leið, (fjöl)miðill mediums, miðlar (sem taldir eru ná sambandi við framliðna í dásvefni)

Mörg orð eru eingöngu notuð í fleirtölu og með sögn í fleirtölu:

belongings, eigur, munir goods, vörur outskirts, útjaðar remains, leifar surroundings, umhverfi thanks, þakkir

People í merkingunni fólk er skoðað sem fleirtala: The people in the village like the new doctor.

A people, þjóð, er eintala. - peoples, þjóðir, er fleirtala: The Chinese are a hard-working people.The peoples of Africa are both black, white and yellow.

Samsett orð fá yfirleitt fleirtöluendingu á aðallið:

mother-in-law mothers-in-law, tengdamæður passer-by passers-by, vegfarendur (þeir sem fara hjá) toothbrush toothbrushes, tannburstar

Örsjaldan kemur fleirtöluending á báða liðina:

woman-driver women-drivers, kvenökumenn man-servant men-servants, þjónar,vinnumenn

Ef fyrri liður samsetts orðs er töluorð, þá er nafnorðið í seinni liðnum alltaf í eintölu. Þetta gildir þegar samsetta orðið er hliðstætt en ekki þegar það er sérstætt:

Hliðstæð orð Sérstæð orð a five-pound note, fimm punda seðill The book costs five pounds. a ten-foot pole, tíu feta stöng The pole was ten feet long. a fourteen-year old boy, fjórtán ára piltur He was fourteen years old. a two-inch hole, tveggja þumlunga gat The hole was two inches wide. a twelve-man jury, tólf manna kviðdómur A jury is usually twelve men (people) chosen to decide questions of fact in a court of law.

Fleirtala einstakra bókstafa eða skammstafana hefur kommu fyrir framan fleirtölu-s-ið:

an M.P. M.P.'s (Members of Parliament, þingmenn) a P.O.W. P.O.W.'s (prisoners of war, stríðsfangar)

Fleirtala er notuð meira í ensku en íslensku og er alltaf höfð, þegar frumlagið er í fleirtölu:

He opened his mouth, hann opnaði munninn. They opened their mouths, þeir opnuðu munninn. twenty-one days, tuttugu og einn dagur

Eignarfall (possessive form or genitive)

Eignarfall í ensku er myndað annaðhvort með forsetningunni of eða með eignarfallsendingunni 's og ' (aðeins eignarfallskommu).

S-eignarfall er aðallega notað um lifandi verur (persónur og dýr): the boy's shoes - the dog's tail - Mary's lipstick. S-eignarfall er notað í vissum orðasamböndum, sem mörg tákna tíma og vegalengd: an hour's wait - a stone's throw - for mercy's sake. S-eignarfall er líka notað með nöfnum á stofnunum, borgum og löndum: St. Paul's - London's history - America's foreign policy.

Of-eignarfall er algengara en s-eignarfall. Það má nota um flest, einnig persónur og dýr, en of-eignarfall er algengast, þegar um er að ræða hluti, hugmyndaheiti yfirleitt og efna- eða tegundaheiti: the legs of the table - the progress of the human race - the colour of gold.

Ákveðinn greinir the er yfirleitt notaður fyrir framan nafnorð sem stýra of-eignarfalli: the author of the book, höfundur bókarinnar.

Hvar setjum við kommuna (the apostrophe) í s-eignarfalli?

Í eignarfalli fleirtölu þeirra nafnorða, sem mynda fleirtölu með (e)s kemur komman á eftir s-inu, annars kemur hún á undan því:

the baby's hands the babies' hands the bird's wings the birds' wings the man's legs the men's legs

Í samsettum orðum og hópheitum kemur s-eignarfall aftast: my sister-in-law's birthday - Romeo and Juliet's love.

Þegar 's er bætt við orð, sem endar á blísturshljóði, þá er s-eignarfallið borið fram sem sérstakt atkvæði [iz]: George's car - someone else's house - the fox's hole.

Sérkennilegt fyrir enskuna er tvöfalt eignarfall, of-eignarfall með s-eignarfalli (eða eignarfornafni), ef á undan fer óákveðinn greinir, óákveðið fornafn, ábendingarfornafn eða töluorð. Aldrei er ákveðinn greinir notaður á undan slíkum samböndum: a friend of my sister's (:one of my sister's friends).